83 Dertiende begin 1641-1978
In vogelvlucht de veranderingen die het “dertiende begin” door de loop der tijden onderging.
Het dertiende begin uit het landboek wordt door volgende straten begrensd : Staatsbaan, Hillestraat, Dorp en Moordenaarstraatje. De vroegere processieweg dus. We maakten daarbij gebruik van :
Landboek 1641
Landboek 1765
Kaart Ferraris
Kaart en legger Popp 1850
Huidige kadastrale plans
Stafkaart
Luchtfoto
H N
Dertiende begin. Cat. 83.
Voor de duidelijkheid: het noorden ligt onderaan. (Zie de windroos bovenaan).
96
84 Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden 1771-1778 Pierre Last
Op het einde van het “Ancien Régime”, meer bepaald van 1771 tot 1778 deed graaf de Ferraris de eerste stafkaart opmaken van het huidige België en het Groot-Hertogdom Luxemburg. De kaart bestaat uit 275 gekleurde bladen van 0,90m x 1,40m. Zij werd getekend in drie exemplaren die thans bewaard worden in Wenen, Delft en Brussel. De kaart toont ons onze gemeente en haar omgeving zoals zij er uitzagen voor de industriële omwenteling. We tonen een reproduktie van de kaart zoals ze werd uitgegeven door Pro Civitate, de culturele Dienst van het Gemeentekrediet.
H N
85 Weg Maldegem-Eeklo Rijksarchief Brugge
In 1782 werd de “calsyde” van Maldegem naar Eeklo gelegd. In die tijd bestonden er tussen deze twee plaatsen twee veel gebruikte wegen, nl over Balgerhoeke en over Raverschoot. Landmeter Vermeersch kreeg opdracht de lengte van beide wegen te meten, “ten eynde van te leggen eene calsyde ten besten en ten voordeligsten”. Van Maldegem naar de paalsteen bij Balgerhoeke brug bedroeg de lengte 1254 roeden. Van Balgerhoeke naar Eeklo kwamen er nog 1056 roeden bij. In totaal dus 2301 roeden. Van Maldegem tot de paalsteen bij Raverschoot brug bedroeg de afstand 1639 roeden, er kwamen nog 684 roeden bij tot de “calsyde” in Eeklo. Totale afstand 2323 roeden, 22 roeden langer dan de weg over Balgerhoeke. Vandaar dat men de kasseiweg over Balgerhoeke aanlegde. Op de Gentse Lieve zien we slechts een rabot. De “hooge Lieve” ligt in de richting van Raverschoot, de “neder Lieve” in de richting van Balgerhoeke.
H N
86 Weg Balgerhoeke - Sint-Laureins (2 kaarten) Rijksarchief Brugge
Identieke kaarten. De eerste is echter heel wat verzorgder uitgevoerd. Deze kaarten werden eveneens vervaardigd ten einde de voordeligste verbinding te kennen tussen beide plaatsen. De weg liep vroeger langs Steentjes. De landmeter raadt aan een doorsteek te maken om zo de omweg langs Steentjes te vermijden. Het scheelt niet minder dan 172 roeden. Het nadeel was echter dat “de landen en grachten meer getraverseert” worden.
H N
87 Goed ter Heiden (kaart) 1764 Rijksarchief Brugge
“Caerte figurative van m her François Guilliama de Bertout, palma carillo burghgraeve van d’ottignies ter heyden etc etc.” In 1764 werd het Goed bewoond door de weduwe van Jan De Baets. Het had een oppervlakte van 93 gemeten 2 lijnen en 26 roeden. Er werden 61 stukken opgemeten waarvan de meeste een naam hadden : slaegh keirselaere, splet keirselaere, tcleen geyte bosselken, tcleen bicxken, den doncker keirsselaere, de byle enz. enz. Het Goed ter heiden was een van de belangrijkste hoeven van het Ambacht van Maldegem. In de 179 eeuw hoorde het toe aan Jacques Kervijn, die ook eigenaar was van Plassendale.
H N
87 bis Onderdijke kaart 1851
Deze kaart stelt het gedeelte voor dat begrensd wordt door de Onderdijk-
97
