Omtrent Adegem - Desiré De Weert, Liberaal-Katholiek Burgemeester

DESIRE DE WEERT

LIBERAAL-KATHOLIEK BURGEMEESTER
1861-1888

Schets van een politiek konflikt
door William Blondeel

Het stukje ‘geschiedenis’ dat hierna volgt is voor ons geen voltooid verleden tijd in de volle zin van het woord. De vragen waarop hier een antwoord wordt gezocht zijn ontstaan uit belangstelling voor de werkelijkheid van vandaag. Om dieper te begrijpen wat mensen en gemeenschappen zijn kunnen wij onze hedendaagse analyses aanvullen met geschiedkundig onderzoek. Allerlei materiaal dat in archieven bewaard wordt helpt ons inzicht te verwerven in het proces van besluitvorming, in verhoudingen tussen mensen, in levensvisies. Dat inzicht verwerven blijft wel een moeilijke zaak. Het blijft een ‘pogen’. Onderstaande schets van de figuur van Desiré De Weert moet dan ook in die zin begrepen worden. We willen bovendien niet de hele mens vatten, enkel zijn openbaar-politiek leven belichten. We moeten daar aan toevoegen dat zelfs daarvoor niet alle bronnen zijn uitgeput.

Waarom schrijven wij nu over Desiré De Weert in het bijzonder ? Wie op zoek gaat naar wat zich allemaal achter de politieke schermen afspeelt en daarvoor het negentiende-eeuwse Adegem als kader neemt, stoot onvermijdelijk op de familie De Weert. We komen daar onmiddellijk uitvoeriger op terug. Wat de figuur van Desiré dan voor ons speciaal boeiend maakt, is het feit dat hij als burgemeester betrokken is geraakt bij twee machtskonflikten. Hij heeft in beide gevallen het hoofd moeten buigen en tenslotte zelfs ontslag genomen. We willen in wat volgt op zoek gaan naar de essentiële lijnen in deze konflikten.

1. De familie De Weert en ‘vooraanstaand’ Adegem in de 19e eeuw

Op grond van het weinige dat tot nu toe over Adegem in de 19e eeuw is geschreven is het onmogelijk bondig een totaalbeeld te schetsen voor deze periode op het sociaal-ekonomische noch op het politieke of kerkelijke vlak.

Met ons beperkt onderzoek naar de politieke betekenis van Désiré De Weert hebben wij toch de indruk reeds een centraal element te raken.

Wij kunnen voorlopig twee vaststellingen maken :
1. De familie De Weert heeft in deze periode de sociaal-politiek belangrijke posten langdurig bezet;
2. het is opvallend hoe verscheidene familiegroepen waar Desiré via eigen afstamming of via zijn vrouw mee verbonden geraakt, eveneens in grote mate deelnemen aan de uitoefening van openbare ambten.

44

Bidprentje van burgemeester Johannes Martinus De Weert, vader van
Desiré. Gedurende bijna één eeuw beheersten ze het sociale leven te
Adegem.

We staven dit aan de hand van enkele konkrete voorbeelden.

Op 27 oktober 1830 komen 67 notabelen van de gemeente samen om de eerste gemeenteraad van na de Belgische onafhankelijkheid te verkiezen. Met een overweldigende meerderheid (50 stemmen) wordt tot burgemeester aangeduid : Joannes Martinus De Weert. Hij is geen totaal ‘nieuw’ figuur in ’30 : hij was immers sekretaris van de gemeente sinds 1822 en tevens ontvanger sedert juni ’27. Als ontvanger wordt hij in december ’30 vervangen door J. Crul en als sekretaris in januari ’31 door Petrus Joannes De Weert, zijn oudere broer. Jan De Weert blijft ongeveer 30 jaar lang burgemeester, tot zijn dood op 11 mei 1860. Hij is ambtshalve ook lid van de kerkfabriek. Zijn broer Pieter Jan volgt hem zoals gezegd in ’31 op als gemeentesekretaris en blijft dat eveneens tot aan zijn dood in 1845. In 1830 was hij bij de verkiezingen door de mand gevallen. Naast het sekretariaat van de gemeente heeft hij ook in de jaren ’20, ’30 en ’40 dit van de kerkfabriek waargenomen. Hij is er ook enkele jaren schatbewaarder van geweest.

Op 24 september 1845 benoemt de gemeenteraad een nieuwe sekretaris. Wordt gekozen, met eenparigheid van stemmen : Desiré De Weert, zoon van Pieter Jan. De raad laat zich daarbij leiden door een sociale bekommernis gezien het grote gezin dat de overledene achterlaat en door het feit dat Desiré als schrijver enige ervaring heeft opgedaan bij zijn vader.
Desiré volgt dan verder dezelfde weg als zijn oom Jan : eerst een administratieve loopbaan (sekretariaat), later een politieke. Hij is het namelijk die Jan na zij dood als burgemeester opvolgt (K.B. van 10 januari 1861). Ook hij blijft ongeveer dertig jaar deze funktie uitoefenen, zij het niet tot zijn dood. Ook van Desiré vermelden we nog dat hij “lid na regte” was van de kerkfabriek. Hij heeft zelden de zittingen bijgewoond.

45