Tijdens de tweede helft van de 16e eeuw steeg de pachtprijs van het goed Altena enorm : van 92 p. par in 1540 tot 360 p. par. in 1576 ! Wanneer Aarnout De Vliegher in 1579 pachter werd van het goed Altena stonden er troebele tijden voor de deur. Aarnout De Vliegher kon in 1581 nog normaal zijn pacht betalen, maar voor het jaar 1582 kreeg hij reeds 120 p. par. afslag. Waarschijnlijk heeft hij de volgende jaren zijn pacht niet meer kunnen betalen, want in 1586 ontvingen de broeders van het Sint-Janshospitaal niets van het goed Altena « midts tzelve veughelweede is ligghende » (37).
4. DE EXPLOITATIE VAN DE BOSSEN ROND ALTENA.
Altena was in zeker opzicht belangrijker als centrum voor houtwinning dan als landbouwbedrijf. Tot rond 1380 exploiteerde het Sint-Janshospitaal de moer van Altena voor de turfwinning. Na het uitturven van de moergronden plantten de broeders bossen aan rond hun goed Altena en slechts een gering deel van die gronden werd tot landbouwland ontgonnen. Alhoewel het Sint-Janshospitaal ongeveer 160 gemet grond te Altena bezat, lag er toch maar 44 gemet landbouwland rond Altena in 1416. De rest lag nog woest of was reeds bebost geworden.
Zolang er turf te Altena werd gedolven, verkochten de broeders al het hout. In 1339 bracht de verkoop van hout 46 p. par. op ; in 1356 meer dan 200 p. par. ; en in 1365 meer dan 406 p. par. Dit waren drie topjaren, maar ook tijdens de andere jaren brachten de bossen van Altena veel geld op (38). Na 1374 vinden we geen ontvangsten meer in de rekeningen van het Sint-Janshospitaal. Waarschijnlijk werd toen de houtexploitatie verpacht aan Simoen Arnouds. Die heeft daar echter niet veel van terecht gebracht want de achterstallige pachtsommen liepen steeds hoger op. Van ongeveer 153 p. par. in 1381 tot ongeveer 692 p. par. in 1384.
In 1394 brachten de bossen van Altena opnieuw veel geld op: 225 p. 2 sch. par. (39). In 1396 noteerde men een som van 53 p. 12 sch. par. in de rekeningen « van bussche tAltena » (40) De broeders hadden dus opnieuw zelf de exploitatie van hun bossen in handen genomen. In 1403 betaalden zij aan Willem De Pauw 4 p. 16 sch. par. « van bussche te rumene ende te ghereedene te Veldekindamrne » en 6 p. par. « van onse busschen te bewaerne ». Willem De Pauw en zijn kinderen ontvingen nog 17 p. 8 sch. par. « van ouder bussche te verplantene ende te vermakene in dachueren van 87 daghe om den dach 4 sch. par. » en tenslotte nog eens 3 p. 12 sch. par « van planten te potene in de voorseiden busch over elc duust 12 sch. par. ! » (41).
In 1408 volgden nog belangrijke sommen clie aan Vranke Cnospaert, Philips Van Teghen en gezellen werden uitbetaald (42) :
- 36 p. par « van dat zij den busch hieuwen te Veldekindamme »
- 47 p. par. « van dat zij tachter zijn van de woestine »
- 96 p. par. « van dat zij an de vors. woestine leeghen souden binnen 3 jaren ».
Het Sint-Janshospitaal deed dus kennelijk pogingen om zijn « wildernessen ende heyden » te bebossen. In 1419 kocht Jan De Vuldere hel hout van 10 g. 32 r. « busch licghende te Veldekinsdamme gheheeten sMaechs busch » voor 4 p. 16 sch. par. « elc ghemet hemelbreet » (43).
In de tweede helft van de 15e en de 16e eeuw lieten de broeders veel brandhout maken in Altena ten behoeve van het Sint-Janshospitaal. In de rekening 1467-1468 vinden we volgende posten in verband met het brandhout :
— « Van houte te vellene, te makene in onsen Claverbusch tAltena ende hier binnen int godhuus te bringhene. Te wetene bij Vincent Warnaert, van 6.950 ghebondt fasseelen over thondert 13 sch. 6 d. Comt 46 p. 18 sch. 3 d. Den zelven van 9150 ghebonden rijzen, over thondert 7 sch. 6 d. Comt 41 p. 16 sch. 3 d. Valent al tesamen 88 p. 14 sch. 6 d. ».
— « Willem Ysembaert van 7.925 ghebondt fasseelen over thondert 13 sch. 6 d. Comt 53 p. 9 sch. Den zelven van 10.900 ghebondt rijzen over thondert 7 sch. 6 d. Comt. 40 p. 17 sch. Valent alt samen 94 p. 6 sch. 6 d. » (44).
Landschap ten zuiden van Onderdijke.
In de rekening 1533-1534 vinden we volgende posten :
— « De costen vanden bernijnghe uut onze busschen te Veldekindamme aldaer ghedaen maken 29.700 bonden fasseelen ende 29.850 bonden rijssen. Comt tsamen 49.550 bonden over tduust van makene 30 sch. par. vanden zelven te watre te voerne 15 sch. tduust ende metten scepe thuus te bringhene over tduust 30 .sch. par. Droecht 223 p. 6 sch. 3 d. par. Item an tvoors. hout ende rijssen verbesicht 7 last 6 scooven bonden te 3 p. par. tlast. Droecht 21 p. 18 .sch. par. Comt hamen 245 p. 4 sch. 3 d. ».