door LUK STOCKMAN
1. DE OORSPRONG
Reeds heel vroeg bezat het Brugse Sint-Janshospitaal een stuk moergrond in het grensgebied van Adegem en Eeklo, zoals uit de afpaling van de keure van Eeklo in 1240 blijkt (1). In die hoek van Eeklo had het hospitaal tien bunder moergrond en woeste grond van gravin Johanna en graaf Ferrand gekregen (2). Het is pas in het begin van de veertiende eeuw dat de broeders van Sint-Jan hun grondbezit in die omgeving zullen vergroten. In 1303 verwierven zij door schenking en door aankoop 35 bunder woeste grond te Veldekens « in den Vrouwenmate van Zuinarde » (3). In 1274 had Aelis, weduwe van Wouter van Zwijnaarde, meer dan 253 bunder moergrond en woeste grond van gravin Johanna van Constantinopel gekocht gelegen tussen de Moeie, de Stad Eeklo, de Zoutweg en de Lieve (4). Die 35 bunder lagen in de grote blok die Aelis van Zwijnaarde in 1274 had gekocht. Een stuk van 12 bunder was trouwens door haar zoon Jan van Zwijnaarde aan het Sint-Janshospitaal verkocht geworden (5).
In 1303 bezaten de broeders van het Sint-Janshospitaal minstens 45 bunder grond te Veldekens, waarop ze waarschijnlijk een hoeve gebouwd hebben om de omliggende woeste grond te ontginnen en de moerasgronden te ontturven. In de rekeningen van 1292 en 1295 vinden we reeds uitgaafposten voor het delven van turf te Oostwinkel (6).
Alhoewel er reeds moergronden in 1292 in uitbating waren denken we toch dat de hoeve Altena slechts ten vroegste in 1303 werd opgericht na de aankoop van de 35 bunder. Het goed Altena verschijnt echter maar voor het eerst in de bronnen in 1315 wanneer broeder bursier in de rekeningen noteert dat hij 309 p. 2 sch. heeft ontvangen « vanden hove te Moere ende Altena » (7). Vanaf 1321 wordt de opbrengst van het goed Altena afzonderlijk in de rekeningen genoteerd (8).
Het Sint-Janshospitaal trachtte ook zijn bezittingen te Veldekens uit te breiden met landbouwland: in 1323 verwierven zij 7 1/2 g. land, waarvan 6 g. « beoest der Lieven » en 1 1/2 g. « bewest der Lieven » zijn gelegen (9). In 1330 kwam daar nog .8 g. land bij, gelegen « an die oestzide van der Leyen », verder nog 4 g. land « up Scoermanshil » gelegen, 1 g. woeste en moergrond gesitueerd « inde zevene ende twintich bonre » en tenslotte een half bunder meers gelegen « up de Jabbeke », ten westen van de Lieve (10).