Elk graf heeft zijn verhaal.

Een gouden zoon waarop ik fier was...

Het Canadees Kerkhof is meer dan de vele rijen zerkjes temidden stemmig groen. Voor velen in Adegem-Maldegem ligt daar iemand begraven met wie zij een persoonlijke band hebben. In de eerste jaren na de oorlog kwamen talrijke familieleden afgezakt vanuit het verre Canada naar het kleine Adegem. Wie wou niet eens mijmeren of bidden op de laatste rustplaats van een geliefd wezen: hun man, vader, zoon, broer...

Zo ontving veldwachter Albert Notteboom in 1946 het verzoek van de familie Devreker uit Canada om te zorgen dat het graf van hun zoon Antoon goed verzorgd zou worden, om eens een foto op te sturen. Antoon Devreker. Het klonk zo Vlaams en het was het ook. De jongeman was op 16 december 1923 geboren in het West-Vlaamse Eernegem. Het gezin week uit naar het Canadese plaatsje Harrow. Antoon vervoegde vrijwillig het Canadese leger toen de oorlog uitbrak. Hij behoorde tot het South Alberta Regiment en was bij de eerste troepen die ontscheepten in Normandië.

Vier maal liep hij verwondingen op: in Caen, in Moerbrugge, in Holland en aan de Rijn. Hij werd begraven te St.-Michielsgestel (N.), maar is op aanvraag van zijn familie overgebracht naar het Canadees Kerkhof te Adegem, opdat hij zou rusten in Vlaamse geboortegrond, voor wiens bevrijding hij zijn leven gaf. Zijn familie liet aan het kruisje op het graf als godsdienstige hulde aan een beste zoon, 'hun held en martelaar', een medaillon hangen van O.-L.-Vrouw van Smarten. Pastoor Herman Van Damme droeg regelmatig voor hem een H. Mis op en op zijn graf ontbraken zelden bloemen.

Zijn heldendaad te Moerbrugge, bij Oostkamp

Zijn broer Etienne ontving te Ottawa in zijn plaats de Militaire Medaille uit de handen van Z. Exc. de Gouverneur-Generaal van Canada, waarbij volgende uitleg werd verstrekt: "Op 10 september 1944 was een verkenningsregiment aangeduid om een bruggenhoofd op te richten over het kanaal te Moerbrugge. Soldaat Devreker maakte deel uit van de bemanning van een tank die door Duits tankafweergeschut buiten dienst werd gesteld.

De mannen van de tank werden erg verbrand maar konden toch de tank verlaten, behalve één die te erg gewond was. Zonder te denken aan zelfbehoud of aan de pijn van zijn brandwonden bevrijdde hij zijn makker uit de tank en droeg hem langs de grachten naar zijn regiment.

Maar er is meer: onderweg stond hij onder infanterievuur en de vijand kwam zo dicht dat hij met zijn revolver twee Duitsers neerschoot en vijf anderen gevangen kon nemen. De moed, de sterke wil en de zelfopoffering van soldaat Devreker hebben zonder twijfel het leven gered van een tankman en dienden als opwekkend voorbeeld voor al de mannen van zijn regiment."

Zijn heldhaftig sterven

"Onze afdeling," zo schrijft zijn majoor aan zijn moeder, " vuurde over de Rijn vanaf een heuvel. Opeens ontploft een obus terwijl hij in het kanon geplaatst werd. Drie soldaten liepen brandwonden op, Antoon was er erg aan toe, erger dan we eerst dachten. Men bracht hem in de hulppost.

Hij voelde dat hij zou sterven en vroeg om een katholiek priester. Deze bediende hem. Er was wel een kans van te overleven, maar hij zou totaal blind geweest zijn en beroofd van een of twee handen. Hij verdroeg zijn lijden moedig zoals een soldaat past. "Groter liefde heeft niemand dan hij die zijn leven geeft voor zijn vrienden", zo lezen we op zijn bidprentje en' op zijn grafzerk. Dat deed hij immers te Moerbrugge-Oostkamp.

Zijn treurende moeder getuigt van hem: " Antoon was elf jaar toen vader stierf en ik had vier kinderen. Tony was mijn enige steun, een gouden zoon, waarop ik altijd fier was". Hij ruste in vrede in onze Vlaamse grond die hij hielp bevrijden.

M.M. Notteboom bij het graf van Antoon Devreker